İletişim için: Doç.Dr. Emel KAÇAL

Tedarik zinciri (TZ), bugün tüm sektörler için daha da önemli bir kavram olarak karşımıza çıkıyor. TZ özetle; müşterileri, perakendeci-toptancıları, üreticileri ve onların tedarikçilerini birbirine bağlayan; ham maddeden tüketiciye uzanan uzun yolu ifade eder. Amacı: oluşturulan toplam değeri maksimize etmek, bu sayede rekabette avantaj sağlamaktır.

Geçmişte, değer maksimizasyonu için yalnızca tüketiciyi memnun etmek yeterli iken; yeni koşullar, üreticinin, işleyicinin ve diğer zincir halkalarının da memnuniyetini gerektiriyor. Bundan dolayıdır ki; tüketici istek-beğenisinin bilinmesi ile sınırlı bilgi ihtiyacının kapsamı da genişledi. Tedarik Zinciri Yaklaşımı (TZY), meyvecilikte her geçen gün daha da zorlaşan rekabet koşullarında, sektör için yeni fırsatlar sağlama potansiyelinde.

“Islah Hedeflerinin Tedarik Zinciri Odaklı Belirlenmesi: Armut Örneği” projesi ile ıslah programları için yenilikçi bir yaklaşımı; “Tedarik Zinciri Yaklaşımı”nı modellemeyi hedefliyoruz. Adeta “endüstri için yeni ürün geliştirir” gibi zincir halkalarının istek ve beğenilerine uygun seçimler yapabilmenin mümkün olduğunu düşünüyoruz. Çeşit adaylarının seçiminde tedarik zincirinin tümünün istek ve ihtiyaçlarına odaklanıyoruz. Meyve fidanı ve meyve yetiştiricileri, işleyiciler, ihracatçılar ve tüketiciler… Şimdilik…

Gelecekte TZ’ndeki diğer aktörler için doğabilecek bilgiyi de modele ilave edebilmek çok mümkün. Yeni çeşitlerimiz, hepsi için maksimum faydayı sağlamalı. TZY; her yıl piyasaya çok sayıda yeni çeşit sürülüyor olmasından kaynaklı pazar sıkışmasını aşarak, çeşitlerimizin pazara girmesini sağlayacak iyi bir alternatif.

Duyusal bilim, bahçecilik, iletişim, istatistik, gıda, gastronomi, bilgisayar ve ekonomi bilimlerini birleştirerek dizayn ettiğimiz bu projeye, İstanbul Teknik Üniversitesi’nden Prof. Dr. Esra ÇAPANOĞLU GÜVEN ve Malatya Turgut Özal Üniversitesi’nden Prof. Dr. Orhan GÜNDÜZ de katkı veriyor.

Projede, melezleme çalışmaları sonucu elde edilmiş 4 adet ümitvar armut genotipi ve 2 adet ticari armut çeşidini yarıştırdık. TZ verilerini, çeşit ve genotiplerin fiziksel, kimyasal ve duyusal analiz verileri ile ilişkilendiriyoruz.

• Islah ekibinin meyve kalitesi ile ilgili seçimleri, tüketicilerin meyve kalitesi ile ilgili seçimleri ile benzer mi?
• TZ aktörleri, ne kadar ödemeye gönüllüler?
• Meyve kalitesi ve ağaç özellikleri için istek ve beklentileri nedir?
• Bunun belirleyicileri nelerdir?
• Aktörlerin istek-beklentileri senkronize edilebilir mi?
• Çeşitlerimizin kalitesi, ticari çeşitlerle rekabet edebilir mi?

Yeni armut çeşitleri için aktörlerin değer algıları için bakınız Şekil 1. Her bir aktör için farklılaşan değerleri bir araya getirmek… Islahçıların seçim kararlarını, zincirin ortak değerlerine uygun referanslara göre yapmaları, yeni çeşitlerin pazar başarısını artıracak bir anahtar niteliğinde.

Şekil 1: Yeni armut çeşitleri için aktörlerin değer algıları:
(1) 18 yaş üzerindeki tüketiciler,
(2) Armut üreticileri,
(3) Armut fidan ve meyve üreticileri-tüketiciler-işleyiciler-ihracatçılar

Armut türü örneği ile oluşturulmaya çalışılan modelin, geliştirilerek diğer türler için de kullanımı mümkün olabilir. Modelin, yeni çeşitlerin TZ tarafından kabulünü kolaylaştıracağına inanıyoruz. Pazarlama iletişimi ile de ıslah sürecini desteklemeye çalışıyoruz.

TEŞEKKÜR

Hacettepe Üniversitesi’nden Prof. Dr. İsmail Hakkı BOYACI, Yeditepe Üniversitesi’nden Prof. Dr. Sibel ÖZİLGEN, İzmir Kâtip Çelebi Üniversitesi’nden Dr. Öğr. Üyesi Perihan KENDİRCİ ve Eğirdir Nafiz Yürekli Mesleki ve Teknik Anadolu Lisesi öğretmenleri, yaptıkları orijinal çalışmalarla modelin genişlemesine çok değerli katkılar sundular. Tümüne minnettarız… Yine zorlu saha çalışmalarında ekibimize destek veren Gürsu Ziraat Odası, Korkuteli, Gürsu ve İnegöl İlçe Tarım ve Orman Müdürlüklerine teşekkür ederiz.